Terapia par w analizie bioenergetycznej

Terapia par zorientowana na ciało może nie tylko przerwać impas w partnerskim układzie – w ten sposób zapoczątkowując zmiany rozwojowe - ale może również pomóc wykryć iluzje ....

na temat samego siebie, partnera, oraz ich wspólnej interakcji. Skupienie na ciele oraz interwencje na poziomie ciała pomagają partnerom się zróżnicować oraz ugruntować poprzez bezpośrednie cielesne doświadczenie. Z drugiej strony, tkwiące w martwym punkcie, utrwalone, pozbawione życia relacje można ożywić włączając perspektywę bioenergetyczną – zwłaszcza „Sięganie /agresja/natarcie – do miłości i seksualności, czyli zdecydowane i śmiałe czerpanie z miłości i seksualności.

Autorzy: dr Vita Heinrich-Clauer, Jorg Clauer

Kluczowe słowa

Jedność ciała i duszy, perspektywa energetyczna, seksualność, agresja, zjawisko rezonansu, utajona wiedza na temat relacji, repertuar kontaktów afekto-motorycznych.

Podstawy terapii par w ujęciu psychoterapii ciała

Ukryta wiedza na temat relacji

Intensywny związek można traktować jako trzecią fazę wielkiego fizycznego i emocjonalnego zakłócenia równowagi (podobnie jak okres dojrzewania i okres niemowlęcy). Ta zmienna faza wiąże się z rozluźnieniem poprzednich wzorców przywiązania oraz postaw fizycznych i emocjonalnych (schematów afekto-motorycznych i sensoryczno-motorycznych).

Zachodzące wówczas głębokie, dramatyczne zmiany dotyczą przede wszystkim przemian w relacji fizyczno-emocjonalnej ze sobą samym, jak też z partnerem, oraz w procesie tworzenia się związku. Wiedza o tym doświadczeniu jest zapisywana w układzie limbicznym oraz w prawej półkuli mózgu. Ową utajoną pamięć i wiedzę na temat związku przeciwstawia się jawnej pamięci i wiedzy na temat relacji, która wiąże się z językiem i symbolami (Resnick-Sannes 2002, Stern et. al. 2002).

W późniejszym okresie mogą się rozwinąć nowe wzorce (świadomie dostępnej) jawnej wiedzy na temat związku. Ponieważ fizyczność jest ściśle związana ze związkiem partnerskim, włączenie jej do terapii przynosi doskonałe efekty i jest niezwykle ważne, ponieważ przyczyną, dla której pary udają się na terapię jest często utrata przywiązania na poziomie fizycznym oraz zwiększenie się częstotliwości kłótni i dystansu między partnerami.

Seksualność i miłość

Kernberg twierdzi, że namiętność seksualna stanowi trwałą cechę związków. Funkcją seksualności jest energetyzowanie, wzmacnianie i odnawianie relacji przez całe życie.

„W optymalnych warunkach, intensywna przyjemność seksualna daje nieustanny efekt ożywiania. Zawdzięczamy go intuicyjnej zdolności partnerów do włączania zmieniających się indywidualnych potrzeb i doświadczeń w pełne czułości i agresji aspekty związku”. (Kernberg, cit. a. Willi 2002).

Kernberg zarysowuje fundamentalne elementy naszego podejścia do terapii par. Analiza bioenergetyczna w tradycji Reicha i Lowena wnosi specyficzne perspektywy i metody psychoterapii par.

Cele i przedmioty tej metody mieszczą się w podstawowych twierdzeniach początkowo dotyczących w głównej mierze seksualności (porównaj Reich 1942), a obecnie odnoszone do pożądania i przyjemności (porównaj Lowen 1989).

Terapia bioenergetyczna wspiera zdolność do doświadczania przyjemności, seksualnego oddania i miłości.

„Ludziom, których ciało jest tak sztywne i sparaliżowane, że niemal nie pulsuje lub pulsuje bardzo nieznacznie, brakuje empatii. Jeżeli nasze ciało jest żywe, jesteśmy wrażliwi na innych ludzi i ich uczucia, odczuwamy również więcej miłości i przyjemności (zobacz Lowen 1993, str. 388)”

Zjawisko odpowiedzi

W relacji pary podstawowa wymiana odbywa się na poziomie niewerbalnym w formie zjawiska odpowiedzi, które polega na przekazywaniu i otrzymywaniu informacji wyrazem twarzy, gestami, postawą, wzorcami ruchu, modulacją, częstotliwością głosu i charyzmą zmysłową, których cechy określane są w mniejszym stopniu intencjami dorosłego-partnera, a w większym nieświadomymi aspektami biograficznymi (porównaj Downing 2000, Resnick-Sannes 2002).

Do powstania pełnego namiętności doświadczenia seksualnego są potrzebne zarówno genitalne doznania erotyczne, których zdolność pełnego pobudzenia rozwija się dopiero w okresie dojrzewania, jak również wcześniej rozwojowo kształtujące się wzorce możliwości cielesnego i zmysłowego doświadczania i wyrażania. Jeżeli w pierwszych latach życia dziecko otrzymuje nieadekwatne odzwierciedlenia, ów repertuar kontaktów afekto-motorycznych pozostaje na bardzo prymitywnym poziomie. Podczas gdy celem terapii indywidualnej jest poprawa przepływu żywotności w ciele i emocjonalności w sferze samopostrzegania, wyrażania siebie i samokontroli, terapia par polega na wzajemnym afektywnym dostrajaniu się i koordynacji, na wyrażaniu i odbieraniu emocji. Ktoś może na przykład źle wyrażać uczucia, ale dobrze je odbierać – albo odwrotnie, może też robić obie rzeczy słabo lub doskonale, może też nie posiadać umiejętności potrzebnych do zwiększenia odpowiedzi (Downing 2000, str. 43).

Agresja

Zmieniające się potrzeby muszą być osadzone w agresywnym i opiekuńczym aspekcie związku. Od tego zależy żywotność związku partnerów, ale również zdrowie każdego z nich z osobna oraz zdrowie rodziny jako systemu. Dlatego też należy odróżnić agresję od destrukcji, ponieważ wiele par obawia się opresyjnej agresji i autonomii. „Ci, którzy nie potrafią powiedzieć ‘nie’, nie potrafią też powiedzieć ‘tak’” (Lowen, w Evans 1995). Jeżeli w związku nie jest możliwy protest, nie będzie w nim również prawdziwej intymności. Bez możliwości kłócenia się, nie będzie okazji do namiętnego spotkania. Zamiast tego pojawia się wówczas rodzaj pseudo-bliskości (porównaj Bach i Wyden 2004). Z drugiej jednak strony partnerzy muszą ufać, że związek nie polegnie pod naporem wściekłości, która wynika z frustracji.

Konstruktywna praca z agresywnymi impulsami

Agresywne pragnienia partnerów (myśli, emocje, działania, zaniechania oraz impulsy cielesne) włączamy zarówno do diagnozy, jak też do następujących po niej interwencji w terapii pary, tak by wewnętrzne przywiązanie w ich relacji pozostało żywe, tak samo jak ich seksualność. (Bach i Wyden 2004).

Wyniki badań psychosomatycznych oraz badań nad emocjami wykazują, że samowyrażanie emocji umożliwia nam zachowanie zdrowia (szczególnie chodzi o wyrażanie złości wobec osoby, która ją wywołała) (Traute i in. 2005).

Z pewnością w sposób szczególny dotyczy to związków partnerskich. Jeżeli w związku narasta złość i nie jest w ogóle wyrażana, lub jest wyrażania jedynie jako bierna wrogość, seksualność zostanie zablokowana.

Z drugiej strony bezpieczny i pełen uczuć seksualnych związek daje parze siłę do rozwiązywania konfliktów i ćwiczenia pojednania (Shapiro 1994).
Jeżeli jednak kłótnia zamienia się w nieustanną walkę o władzę i uwikłanie, aspekty dziecka i dorosłego obojga partnerów, jak też ich aspekty ofiary i prześladowcy często wpływają na ogólną żywotność pary. Ważne jest, aby oboje partnerzy dostrzegali i akceptowali własne aspekty prześladowcy oraz w pewien sposób zobaczyli swoją własną agresywną rolę w tej grze. Powinni przestać przerzucać winę na partnera, wybaczyć sobie, a ostatecznie z tego żartować i nie traktować wszystkiego śmiertelnie poważnie. W ten sposób będą mogli wrócić do poziomu dorosłego.

Jedność ciała i duszy

Podejścia do terapii par można roboczo podzielić na rozmaite metody zorientowane werbalnie (między innymi Moeller, Kast, Jellouschek, Willi) oraz terapię seksualną jako metodę zorientowaną na ciało (Masters/Johnson, Model Hamburski.) Metody werbalne kładą nacisk na radzenie sobie ze smutkiem i zawstydzeniem poprzez równoważenie, komunikowanie bolesnych doświadczeń, negocjowanie rozwiązań oraz werbalizowanie treści doświadczeń emocjonalnych i postaw poznawczych. Natomiast Willi podkreśla, że komunikowanie i równoważenie interesów to nieodzowne elementy terapii pary, ale nie cel tej terapii.

Model Hamburski zbudowany na podejściu Mastersa i Johnsona łączy w sobie działanie oparte na fizycznie zorientowanej terapii z dialogiem. Podejście to wykracza poza zwyczajowe rozszczepienie ciała i duszy. Ale w nim również lekceważy się energię agresywnych sił w tworzeniu się objawów, jak też siłę schematów afekto-motorycznych czy wzorców fizycznego oporu.

Czasami sukces w terapii powstaje na skutek przywrócenia czynności seksualnej bez pożądania i namiętności – lub też zwiększenia empatii i rozluźnienia bez zmniejszenia objawów takich jak zaburzenia erekcji czy anorgazmia (Hauch 1998, str. 70). Koncepcje bioenergetyczne mówią, że żywotne ciało, czyli pogłębione oddychanie, ekspresja wokalna, poprawiona ruchliwość muskulatury, a zatem lepsza percepcja sensoryczna, znajdują swoje miejsce w doświadczeniu i wyrażaniu pożądania, radości i namiętności (Lowen 1989,1993).

Terapeutyczny sposób postępowania

Procedura terapii

Analiza bioenergetyczna ma również przewagę nad innymi terapiami w postaci procedury praktyki. Polega ona, oprócz analizy charakteru, na nowym spojrzeniu na poprzednie wzorce uczuciowe i wzorce cielesne w trakcie dialogu terapeutycznego i za pomocą bezpośredniej pracy nad wzorcami oporu mięśniowego, które reprezentują i utrzymują „dawne [ja]”. Rozszerzenie repertuaru kontaktu afekto-motorycznego osiąga się poprzez odzwierciedlanie i dzielenie, zwiększenie wyrażania, utrzymywania, ograniczania oraz wykorzystywania ucieleśnionego przeciwprzeniesienia (porównaj Heinrich 2001, Clauer 2003).

Jeżeli chodzi o konkretne postępowanie w diagnostyce i terapii, dla nas nieocenioną zaletą bioenergetyki jest uproszczenie, które dają ćwiczenia bioenergetyczne dzięki ograniczeniu, rytualizacji, zmniejszeniu tempa i skupieniu na podstawowych emocjach oraz ich wyrażaniu (i w efekcie przyspieszeniu). Z mnóstwa podejść terapeutycznych w bioenergetyce wybraliśmy ćwiczenia fizyczne dla par, które są możliwe do przeprowadzenia w diadach i które pobudzają wzrost prawdziwej interakcji na fizycznym poziomie związku oraz uzupełniają werbalne interwencje terapii pary, a być może wręcz mogą je zastąpić (porównaj Halsen 2001, Evans 1995, Clauer/Heinrich 2005).

Praca z ciałem w diadach

Dzięki celowemu wykorzystaniu w terapii par ćwiczeń w diadach, które pozwalają na reorientację i korygujące doświadczenie fizyczne, można poprawić samopostrzeganie oraz postrzeganie drugiej osoby, jak również cały repertuar kontaktu pary. Podczas zorientowanych na ciało ćwiczeń w parach postrzeganie samego siebie i partnera, jak też empatia w stosunku do samego siebie i partnera są mobilizowane i pobudzane w znacznie konkretniejszy sposób niż w trakcie dialogu: dawanie wsparcia ma również bardzo konkretną postać, np. przy pomocy pleców czy dłoni.

Tempo oraz rytm gestów i ruchów pozwalają dostrzec empatię, jak też zaobserwować koordynację i dysharmonię. W rezultacie wzmacnia się doświadczenie prawdziwego „ja” każdego z partnerów oraz prawdziwego „ja” pary.

W ten sposób autentyczność i spójność stają się bezpośrednio widoczne: Ciało nie kłamie.

W pozytywnych przypadkach możliwy jest zatem powrót do fizycznego pociągu i pierwotnego zaufania do siebie nawzajem, które to aspekty związku zostały zdestabilizowane przez kłótnie i sprzeczki. Jeżeli partnerzy nie czują już do siebie miłości i oddalili się od siebie, nie ma już między nimi podstawy fizycznej, a owa brakująca podstawa ich przywiązania staje się widoczna poprzez kontakt i ograniczenia na poziomie niewerbalnym [jako element ćwiczeń bioenergetycznych] – w ten sposób uwidacznia się zanik przywiązania.

„Partnerzy stoją obróceni do siebie plecami. Ich zadaniem jest ustawienie się w takiej pozycji, którą oboje będą uważać za wygodną. Kobieta (głowę niższa niż mężczyzna, drobnej budowy), staje z ugiętymi kolanami, pochylona do przodu i patrzy na podłogę. Dźwiga część ciężaru ciała partnera. On zaś opiera się na niej z mocno napiętymi kolanami i daleko wyciągniętymi nogami, oparty o nią całą powierzchnią pleców. Zapytani, jak siebie postrzegają w tej pozycji, on odpowiada: „Jeżeli odejdę, ona się przewróci”. Ona spogląda na niego, uśmiecha się rozbawiona i mówi: „Dla mnie byłaby to ulga!” – W tym przypadku, tematem pracy z parą był konflikt pomiędzy autonomią i zależnością. Mężczyzna uważał, że kobieta go osacza i nie potrafi bez niego żyć. Ona pragnęła więcej bliskości. Diagnostyka postaw ich ciał pokazała obu partnerom, jak wyglądają ich projekcje, a jak rzeczywistość”.

Ilustracja 1 : Diagnostyka relacji partnerów

Kiedy ostatnio mieliście ze sobą kontakt seksualny? 

Kiedy ostatni raz poważnie się pokłóciliście?

Kto (nie)czuje się wspierany przez kogo? Jakie są zasoby pary?

Pytania do wstępnej rozmowy.

Studium przypadku zorientowane na ciało w terapii pary

Diagnostyka relacji partnerów

Na początku rozmowy z parą stawiamy bardzo proste pytania i zadania, aby uniknąć „zatonięcia” w morzu często rozwlekłych, oskarżycielskich i szczegółowych informacji na temat przewinień partnera. Za każdym razem zadajemy te same pytania, aby uzyskać oznaki ogólnej witalności (energetycznego status quo) relacji partnerów. Pytania dotyczą trzech obszarów partnerstwa, które ściśle wiążą się z fizyczną podstawą energetyczną oraz poczuciem bezpieczeństwa: seksualnym przywiązaniem, agresywnym potencjałem oraz umiejętnością dawania wsparcia i bezpieczeństwa.

Wszystkie trzy obszary pozwalają się zdiagnozować i uruchomić terapeutycznie poprzez fizyczne interwencje w diadach, które mają na celu skoordynowanie, dopasowanie, zdystansowanie się, uzależnienie oraz powstrzymywanie i dawanie bezpieczeństwa. (zobacz ilustracja 1)

Różnice genderowe w psychoterapii ciała

Na strukturę ciała mężczyzn i kobiet wpływają różnice kulturowe, które mogą w różny sposób określać postępowanie w terapii pary. Usztywnienie męskiego ciała, które ma na celu zrepresjonowanie emocji, obniża zdolność do eksperymentowania w seksie. Praca z konstruktywnymi wzorcami mężczyzny oznacza wspieranie go terapią ciała do momentu, kiedy poczuje on swoje miękkie emocje, swoją tęsknotę i żałobę i będzie w stanie zapłakać.

Nieustanna samokontrola kobiet (ich lęk przed naruszeniem granic i przemocą) również zmniejsza ich zdolność seksualnego eksperymentowania. Nie zaprzecza temu faktowi ekshibicjonistyczne wykorzystywanie kobiecego ciała przez media i same kobiety, ponieważ w oczywisty sposób nie towarzyszy temu zwiększenie pożądania i zdolności odczuwania. Praca z kobietą może oznaczać pomaganie jej w powrocie do siebie poprzez porzucenie zewnętrznej i przeżywane przez nią uwodzącej postawy na rzecz wewnętrznego odczuwania i utrzymywania emocji.

Oczywiście kategorie te należy traktować jako ogólne tendencje. Dla terapii par oznacza to tyle, że kobiety i mężczyźni są często dalecy od intensywnego doświadczania żądzy i namiętności oraz szczerego i żywotnego wyrażania pożądania. Obie płcie są zatem nieszczęśliwe i niezadowolone, ale każda z innego powodów, odmienna jest też fenomenologia ich blokad.

Wskazówki do pracy ekspresyjnej versus pracy z utrzymywaniem struktury (wyrażanie a mieszczenie)

Porównanie (dwubiegunowe dostosowanie) stanowi uproszczenie, które powinno określić przedmiot terapeutycznej pracy bioenergetycznej na różnych pozycjach wyjściowych – pary „walczące ze sobą” czyli działające raczej w sposób dramatyczny versus ugodowe, czyli raczej pozbawione życia pary (zobacz Tabela 1, pole 1).

Praca z plecami

Zogniskowana diagnoza: „Plecami do siebie”

° Partnerzy są proszeni o przyjęcie pozycji siedzącej lub stojącej plecami do siebie.
° Każdy z nich powinien zwrócić uwagę na to, jak pozycja jest dla niego najlepsza. Nie dajemy żadnych rad i zaleceń, jak powinni to zrobić.
° Szczegóły diagnostyczne
- dzięki obserwacji postawy, koordynacji, oddechu, gestów i wyrazu twarzy obu partnerów.
- dzięki stawianiu obu partnerom pytań o to, jak się czują, kto czuje się wspierany bądź nie.

Dzięki temu ćwiczeniu można odkryć sprzeczności w postrzeganiu samego siebie i innych oraz pomiędzy tym, co wyraża ciało, a co deklarujemy werbalnie. Utajona implicit wiedza na temat ciała staje się uświadomiona, dostępna i jasna dla partnerów w wyniku odzwierciedlenia. Postawa ciała może ujawić, że ktoś tak naprawdę nie dąży do kontaktu, np. kiedy dolna część pleców i miednica jest wysunięta i nie dotyka ciała partnera. Postawa obronna zaś polega na tym, że plecy obojga partnerów pozostają przygarbione i napięte i raczej napierają się siebie nawzajem (może być to też pozycja jednego z partnerów). Jeżeli jeden partner podczas spotkania wstrzymuje oddech, można wnioskować, że stara się zmniejszyć siłę swoich uczuć. W czasie ćwiczenia może również bezpośrednio wypłynąć kwestia walki o władzę, nawet jeżeli partnerzy próbują znaleźć wspólną bierną pozycję: Kto przeciąga drugiego partnera do wygodnej dla siebie pozycji kosztem partnera? Kwestia cielesnego dopasowania się może stać się zajadła: Jeżeli jednemu z partnerów jest niewygodnie „w ten sposób”, „w inny sposób” czy „cały czas”. W tym przypadku mogą wyjść na jaw bardzo podstawowe spory czy raczej błędne oceny cielesne (projekcje w zakresie przeniesień cielesnych), (porównaj powyższy przykład). Pojęcie „przeniesienie” zyskuje tutaj bardzo konkretne znaczenie, ale może również oznaczać wspieranie lub atakowanie partnera od tyłu. To ćwiczenie pozwala nam również naocznie przekonać się o tym, ile werbalnej dyskusji potrzebuje para, aby dopasować się na poziomie konkretnym i operacyjnym. Czy partnerzy potrzebują wielu słów, czy też ich zasobem jest porozumienie poza słowami?

Cel: Interwencja w celu wzajemnego wsparcia

° Partnerów prosi się o mocne podparcie się nawzajem plecami.
° Wyjaśniamy, że powinni oni znaleźć wspólną równowagę i stykać ze sobą całą powierzchnią pleców.
° Prosimy, aby partnerzy głęboko oddychali, aby oddech sięgnął ich pleców i aby zwrócili uwagę na powierzchnie, którymi się stykają.
° Terapeuci wprowadzają parę w to, jak można odczuwać współpracę, balans, równowagę sił, wymianę ciepła, rytm oraz wspólne kołysanie się wspólnego oddechu partnerów.

Dzięki wspólnej pracy nad zadaniem wzajemnego konkretnego namacalnego, cielesnego wspierania się unikamy napięcia związanego ze spieraniem się o szczegóły, które często pojawia się podczas werbalnej obrony własnego punktu widzenia. Niektórym osobom łatwiej jest być obecnym w taki właśnie konkretny sposób, swoim ciałem wspierając partnera, niż zapewniać słowami o swoim wsparciu. Partnerzy mogą ponownie doświadczyć spokoju i pokojowego współistnienia – może też pojawić się spokój czy też opanowanie w sensie braku równowagi - partnerzy stoją z dala od siebie, nie chcą się na sobie oprzeć, nie mają ochoty na zbyt duży kontakt ze sobą. W takim przypadku jest to spokój rozumiany jako obcość, odrzucenie, chłód i stagnacja.

Cel: Interwencja w celu wyrażania siły oraz walki o władzę

° Partnerzy mają stanąć plecami do siebie i zetknąć się miednicą i pośladkami.
° Każdy z partnerów ma wyobrazić sobie, w jakim miejscu w pokoju chciałby, żeby znalazł się partner, a następnie go tam przepchnąć. To zadanie powinno być wykonane bez użycia słów – wyłącznie siłą swojego ciała, napieraniem na siebie.
° Można użyć głosu, aby wyzwolić więcej siły.

Wykonując to ćwiczenie, oboje partnerzy mogą doświadczyć, jak wykorzystać swoją własną siłę przeciwko drugiej osobie - nie w sposób destrukcyjny, ale żartobliwy i pożądliwy. Doświadczenie bycia prowokowanym przez partnera, być może bycia zapędzonym w róg pokoju czy przypartym do ściany, może wywołać uczucie ulgi, ale równie dobrze bezsilność i wściekłość. Wyraźnie ukazują się wówczas zahamowania i opór przed prowadzeniem lub byciem prowadzonym, ale również pragnienie prowadzenia lub bycia prowadzonym. Ustalone poglądy na temat własnej siły (lub bezsilności) mogą być wówczas podważone i osłabione, jak również projekcje na temat siły bądź bezsilności partnera.

W tym przypadku przeprowadza się korekcję doświadczeń emocjonalnych na podstawowym poziomie afekto-motorycznym.

Dzięki ciągłemu naciskaniu na siebie nawzajem oraz bezpiecznej, swawolnej „walce”, można rozluźnić napięcia w okolicy miednicy, nóg i stop. Wyraźniej dostrzega się własną pozycję stojącą. Miednica doświadczana jest jako cieplejsza i bardziej ruchoma dzięki oporowi (oraz cielesnemu wyrażeniu „Nie” czy też „Powinieneś poruszać się tak, jak ja chcę”) i może się otworzyć na uczucie ustępowania, otwierania się i oddania.

Praca z głosem

„Palec wskazujący”

° Partnerzy mają stanąć naprzeciwko siebie w pokoju (w odległości przynajmniej dwóch długości ręki).
° Oboje powtarzają zdanie: „Zrób tak, jak mówię!”
° Partnerzy utrzymują ze sobą kontakt wzrokowy i kierują palec wskazujący w stronę partnera.
° Ton głosu powinien być zróżnicowany: miękki, sprawiający przyjemność, głośny, najgłośnieszy.
° Kłótnie są zabronione.
° Niedopuszczalny jest także fizyczny atak.
° Ćwiczenie się kończy, kiedy oboje partnerzy mają poczucie, że osiągnęli szczyt swoich możliwości wyrażania werbalnego i niewerbalnego (samoskuteczność).

Uczciwe wyrażanie postaw określających, kontrolujących i wymuszających w bezpieczny i wolny od przemocy sposób rozluźnia ukryte agresywne impulsy, ukryte w wyniku wstydu i wyrzutów sumienia. Ujawnia się to, co partner już podejrzewał czy o czym wiedział w kwestii „cienia” partnera. Jeżeli słabszy partner nagle doświadcza, ile siły kryje się w jego (lub jej) głosie i postawie ciała, ujawniają się niewyobrażalne możliwości. Lub też kiedy pozornie silniejszy partner nie jest w stanie wyraźnie zaznaczyć swojej przewagi postawą ciała, ponieważ albo jego głos się załamuje, albo jego palec wskazujący się zgina (jak męski „pół-wzwód”).

Różne cele wymagają indywidualnego podejścia zgodnego z dynamiką pary, jeżeli chodzi o kolejność ćwiczeń, rodzaj obserwacji i dyskusji oraz integrację tych ćwiczeń. Ćwiczenia mogą zostać wykorzystane zarówno w terapii pary w obecności terapeuty, oraz jako „zadanie domowe”. Można również proponować te ćwiczenia pojedynczym klientom, aby wykonali je w domu z partnerem.

Ramka 1 Ogólna maksyma bioenergetyczna do pracy z konfliktami między partnerami

Jeżeli para za bardzo się kłóci, wścieka się na siebie podczas sprzeczki i nie może utrzymać energii, wówczas odpowiednie jest wszystko, co wspiera mieszczenie, ograniczanie, dyscyplinę, spowolnienie, czyli nie proponujemy w tym wypadku żadnych ekspresyjnych ćwiczeń!
Jeżeli para w ogóle się nie kłóci lub kłóci za mało oraz nie ma żywotnej seksualności, wówczas wykorzystujemy ćwiczenia prezentujące wyrażanie (szczególnie złości i wściekłości) lub te, które podkreślają dystans.

Zakończenie

Analiza bioenergetyczna wzbogaca praktykę terapii pary i zwiększa jej dynamikę. Pytania diagnostyczne dotyczące seksualności, konfliktów i wsparcia, jak też obserwacja dynamiki cielesnej i emocjonalnej partnerów daje nam bezpośredni dostęp do problemów pary. Upraszczając, widzimy „pozbawione życia” pary, które są „zgodne” czy też ugodowe, oraz pary zachowujące się w sposób dramatyczny, które się ze sobą sprzeczają.

Pary, które się do siebie dostosowują zachęca podczas terapii opartej na pracy z ciałem, aby zintegrowały w swoim związku wyrażanie sprzeciwu, granic i autonomii oraz pobudziły swoją relację seksualną.

Jeżeli chodzi o kłótliwe pary, odkrywamy ich destrukcyjne interakcje i projekcje poprzez ich wspólne cielesne doświadczenia, oraz wspieramy ograniczenie, zmniejszenie tempa oraz mieszczenie uczuć. Przy pomocy pracy terapeutycznej wspieramy repertuar kontaktów afekto-motorycznych i afekto- sensorycznych między partnerami (interakcję): pobudzamy w ten sposób stymulację afektywną, dostrojenie się do siebie oraz zwiększenie reagowania. W rezultacie albo pobudza się i wspiera przywiązanie i seksualność pary, a wściekłość, która bierze się z rozczarowania zostaje włączona do związku, albo przeciwnie - oczywiste staje się oddalenie się od siebie partnerów i kres miłosnego związku.

O autorach

Dr Vita Heinrich-Clauer

Urodzona w roku 1955, absolwentka psychologii, certyfikowana analityczka bioenergetyczna, wykształcona w terapii gestalt i psychologii głębi. Niegdyś prowadziła badania i zajęcia na uniwersytecie w Osnabrück w dziedzinie diagnostyki i psychologii rozwojowej. Aktywnie naucza, pisze publikacje, prowadzi superwizje. Praktykę terapeutyczną prowadzi w Osnabrück.

Dr Jörg Clauer

Urodzony w roku 1951, doktor medycyny, absolwent biochemii, pracuje jako lekarz, psychiatra i psychoterapeuta. Praktykuje medycynę psychosomatyczną – psychoanalizę i rehabilitację. Nauczyciel i superwizor analizy bioenergetycznej, psychodramy i pracy z ciałem. Psychoanalityk. Od lat pracuje w szpitalach medycyny psychosomatycznej. Publikuje, aktywnie naucza, prowadzi superwizje. Praktykę terapeutyczną prowadzi w Osnabrück.